PDS-Darmmanagement voor volwassenen

Inleiding
Deze informatie is geschreven voor mensen met Prikkelbaar Darm Syndroom (PDS), Colitis Ulcerosa en de ziekte van Crohn. In de informatie gaat het voornamelijk over PDS, maar het blijkt dat mensen met Colitis Ulcerosa en de ziekte van Crohn positieve resultaten boeken met hypnotherapie.

Wat is het Prikkelbaar Darm Syndroom?
Het prikkelbaar darmsyndroom wordt vaak spastisch colon genoemd. Dit geeft aan dat de klachten van PDS worden veroorzaakt door het abnormaal, krampachtig samentrekken van de dikke darm. Bij ieder mens trekt de dikke darm samen om de ontlasting voort te duwen, maar bij mensen met PDS zijn deze samentrekkingen onregelmatig en krampachtig. Bovendien trekt de dikke darm veel vaker samen dan normaal. PDS kan ook klachten geven in het maag en slokdarmgebied.

Er zijn ook mensen met PDS bij wie de bewegingen van de dikke darm normaal zijn maar zij hebben juist een overgevoelige darmwand, die reageert op prikkels waar een normale darmwand niet op reageert. Pijn wordt hierdoor eerder en intenser ervaren. De combinatie van een gevoelige darmwand en krampachtige darmbeweging komt ook voor.

De klachten bestaan uit buikpijn, hevige krampen, een opgeblazen gevoel, winderigheid, misselijkheid, opboeren en zuurbranden. Er zijn vaak ook problemen met de stoelgang, zoals obstipatie of diarree of een combinatie van beiden. Meestal treden de klachten aanvalsgewijs op. Dit wil zeggen dat perioden met veel klachten worden afgewisseld met klachtenvrije perioden. 
Sommige mensen hebben echter constant een zeurderige pijn in hun buik die nauwelijks verdwijnt. De pijn is meestal zeurend met af en toe korte, hevige pijnscheuten. De pijn veroorzaakt vaak een gevoel van vermoeidheid en lusteloosheid. 

De klachten kunnen invaliderend zijn, waardoor zij beperkt worden in hun dagelijks functioneren. Een gevoel van machteloosheid kan ontstaan wanneer je darmen de baas zijn over je leven, en je het gevoel hebt geen controle meer te hebben over je lichaam.

Oorzaken
De oorzaak van PDS is niet precies bekend.
Levensgebeurtenissen waarbij stress en emoties, of trauma een rol spelen is één van de belangrijkste oorzaken of aanleiding voor het ontwikkelen van PDS.
Zonder twijfel hebben emoties, stress, spanningen en stemmingen invloed op de darmen. Waarschijnlijk gaat het om een combinatie van meerdere factoren. Ook kunnen maagdarminfecties, ziekte van Pfeiffer en buikoperaties de mogelijke oorzaak zijn voor het ontstaan van klachten. 

PDS komt veel voor bij jonge mensen die gevoelig zijn voor stress. Het blijkt dat meer vrouwen dan mannen PDS hebben.  

Als middelen tegen de klachten worden voorgeschreven o.a. een vezelrijk dieet, krampwerende en kalmerende middelen, pijnstillers, bulkvormende stoffen en antidepressiva. Helaas werken deze middelen vaak tijdelijk en lossen ze de oorzaken niet op.

Het ontstaan van de behandeling van PDS met hypnotherapie
Dr. Whorwell, gastro-enteroloog in Manchester, begon in 1980 met het behandelen van de patiënten met een zware vorm van PDS, door middel van hypnotherapie. 
Hij ondervond dat 75-80% van de patiënten verbetering ondervond en dat deze verbetering doorzette, zelfs nadat de behandeling was afgerond (Lancet 1992). 

De Nederlands Academie voor Psychotherapie heeft in samenwerking met de staf van Dr. Whorwell het behandelprogramma vertaald en toegepast in Nederland. Dit programma wordt inmiddels erkend door de Maag Lever Darm Stichting en onderschreven door de gastro-enterologen Prof. Dr. Smout. 
Er is een netwerk van Samenwerkende PDS-therapeuten in Nederland, die ondersteund worden door de medische specialisten.

Wat is hypnose en hypnotherapie?
Hypnose of gerichte trance is een staat van verhoogde concentratie. Trance is een bewustzijnstoestand, welk zich tussen het waken en het slapen in bevindt. Ieder kent wel ervaringen van trance. Wanneer je bijvoorbeeld een boek leest of naar een film kijkt, dan kan je er zo in opgaan dat je niet hoort wat iemand tegen je zegt. In deze tijd was je in trance. 

In de therapie maak je gebruik van ontspanningstechnieken, die je helpen om in trance te gaan en van de alledaagse bewuste toestand naar de onbewuste toestand te gaan. Hierdoor krijgt je toegang tot het de mogelijkheden die je helpen om te herstellen. Voor meer info kijk op de site onder hypnotherapie.

Waarom heeft hypnotherapie een positief effect op PDS?
Hypnotherapie is van oudsher een medisch vak, gericht op het veranderen van fysiologische processen. Onze darmbewegingen kunnen we niet op een directe manier controleren. Het gladde spierweefsel valt buiten de bewuste beïnvloeding. Het is een gegeven dat gedachtebeelden en imaginaties in de hersenen een reactie in het lichaam kunnen bewerkstelligen. 

Een bekend voorbeeld is in gedachten sterk concentreren dat u bijt in een citroen: de speekselklieren in de bovenkaak zullen dan actief worden en speeksel in de mondholte afscheiden. Bepaalde gedachtebeelden kunnen dus een heel specifieke uitwerking hebben op het lichaam en de organen. Laboratoriumonderzoek heeft verder uitgewezen dat hypnotherapie direct de werking van de darmen beïnvloedt. Het verandert de manier van bewegen van de darmen, hoe de spieren samentrekken en ook de mate van gevoeligheid in de darmen. 

In trance is de hersenactiviteit van de denkende hersenhelft sterk verminderd en worden er alfa golven geproduceerd. Hierdoor komen natuurlijk stoffen vrij die het lichaam herstellen, zoals groeihormonen, endorfine etc. Door de behandeling met hypnotherapie zijn de darmen na 3 maanden in staat om een natuurlijke ritmische beweging te maken, waardoor de klachten verminderen of verdwijnen.

Resultaten
Er zijn verschillende ervaringen van cliënten over het moment wanneer zij resultaat ervaren van de therapie. Het is mogelijk dat de ene persoon na 5 behandelingen al resultaat heeft en de ander na 9 behandelingen. Ook is het mogelijk dat je een terugval hebt in de behandelingsperiode. 
Uit ervaring blijkt dat gemiddeld tussen de 7 en 11 behandelingen nodig zijn voor het gewenste resultaat. 
Uit studies blijkt dat 80% van de cliënten (leeftijd tussen 20 en 55 jaar) die behandeld worden met hypnotherapie klachtenvrij zijn of ondervinden slechts milde symptomen na de behandeling.

Doelen van de behandeling
De behandeling is gericht op lichamelijk herstel, natuurlijke herstel van het aangedane darmgebied, stressbestendigheid en zelfvertrouwen. De behandeling is gericht op de volgende gebieden:

-    Lichaam:  Algemene ontspanning, lokale relaxatie, pijnvermindering, vermindering van de gevoeligheid en overprikkelbaarheid, krampvermindering, verbeterde werking van medicijnen en/of dieet, beheersing van de stoelgang, herstel van de natuurlijke peristaltiek.

-    Mentaal: Vergroten van het zelfvertrouwen, het stellen van haalbare en efficiënte doelen, heldere probleeminschatting, bevorderen van ik-sterkte, klacht en stressbeheersing.

-    Emotioneel: Angst- en pijnreductie, ombuigen van een passieve naar een actieve opstelling, ombuiging van de negatieve beleving van de klacht, positieve toekomstverwachting creëren.

-    Gedrag: Doelen realiseren door middel van daadkracht, controle over omgevingsfactoren, stimuleren in huiswerkoefeningen en het hanteren van zelfhypnose tapes, het volhouden van dieetvoorschriften, afbakening van de eigen grenzen, omgaan met conflictsituaties, beheersen en beheren van de eigen lichaamsspanning, omgaan met energieverdeling.

Inhoud van de behandeling
Er wordt een actieve rol gevraagd in de behandelingsperiode. Dit houdt in dat je dagelijks een dagboek bijhoudt van je klachten, lichaamsgerichte oefeningen doet en een opname beluisterd, om dagelijkse zelfhypnose thuis toe te passen en te beoefenen.

In de eerste sessie wordt een intake gedaan, waarbij jij en je klachten centraal staan. Je leert ook in trance te gaan. Naar aanleiding van de intake wordt een behandelplan gemaakt waarbij de behandeling afgestemd is op de klachten, de wijze van omgaan met de klacht, en de persoonlijke kwaliteiten en groeipunten. De behandeldoelen worden besproken in de tweede bijeenkomst. 

De opbouw van een behandeling is ongeveer als volgt; er wordt per keer een onderwerp aan de orde gesteld n.a.v. het behandelplan en middels een psychotherapeutisch gesprek of interventie gewerkt met het onderwerp. Er worden lichaamsgerichte oefeningen gedaan en schriftelijk meegegeven. 
Daarna wordt er minimaal een half uur met trance gewerkt. Hierbij leer je op een andere manier omgaan met je klacht, jezelf positieve suggesties te geven, je innerlijke kracht te vergroten en de stress te verminderen. 
De bijeenkomst wordt tot slot geëvalueerd en afgesloten. Er worden opnamen meegegeven op een zelf meegenomen USB-stick, of digitaal verzonden. 
De opnamen oefen je dagelijks thuis. Na de behandelperiode is het mogelijk om een terugkombijeenkomst te plannen na een jaar of gewenste termijn.

Voor wie is deze behandeling?
De behandeling is er voor iedereen met PDS, ziekte van Crohn, of Colitis Ulcerosa gediagnostiseerd door een arts. De klachten dienen langer dan drie maanden te bestaan. 
Voor aanvang van de behandeling is een verwijsbrief of indicatie van de arts nodig. 
De reden hiervan is dat organische afwijkingen uitgesloten dienen te zijn. 
Verder zijn dieetvoorschriften en medicatie toegestaan.  
De behandeling is niet geïndiceerd voor mensen met psychiatrische problematiek.

Kosten en vergoedingen
Er zijn steeds meer ziektekostenverzekeraars die de behandeling van hypnotherapie geheel of gedeeltelijk vergoeden in het aanvullende pakket. Of je voor vergoeding in aanmerking komt, kan je navragen bij de ziektekostenverzekering.

Meer info: folder ‘Darmmanagement bij PDS’ , uitgegeven door de Samenwerkende PDS-therapeuten